Татар мәгарифе порталы
Сез монда
23 гыйнвар, 2015 - 23:27
Ресурс авторы:
ТР Кукмара муниципаль районы “Байлангар авылы Р.И.Зарипов исемендәге урта гомуми белем бирү мәктәбе”нең югары категорияле укытучысы Хисамиев Альфред Мөнәвир улы
Борынгы рус һәм татар масса үлчәү берәмлекләре:
- Доля (өлеш) = 1/96 золотник(мыскал) = 44,435 мг
- Золотник (мыскал) = 96 доля (өлеш) = 4,265 г
- Лот = 3 золотник = 12,797 г
- Гривень ( гөрәнкә) = 204 г
- Гривна, фунт (кадак) = 409 г
- Бизмен ( бизмән) = 1,022 кг
- Полубезмен (яртыбизмән) = 0,511 кг
- Батман = 10 фунт = 4,095 кг
- Пуд (пот) = 40 кадак = 16 бизмән = 16,38 кг
- Полпуда (яртыпот) = 8,19 кг
- Контарь = 10 батман = 40,95 кг
- Берковец = 10 пот = 400 кадак = 163,8 кг
Кеше организмы әгъзаларының зурлыгына бәйле булган үлчәүләр:
- Адым = 70 см - кеше адымы
- Аршын = 71 см
- Бер илле -Дюйм = 2,54см - баш бармак буыны, киңлеге
- Сажин = 3 аршын = 2,13 м – аяк табаныннан кул очына кадәр булган биеклек
- Колач = 1,76 м – ике якка җәелгән куллар арасы
- Кыек сажин = 2,48 м
- Терсәк – локоть = 44 см
- Карыш – вершок = 1/16 аршын = 4,45 см -бармак буе
- Сөям = 1/4 аршын = 17,7 см
- “Чабата буе”- Фут = 30,5 см – аяк табаны озынлыгы
- Бер кул буе – җилкәдән бармак очларына кадәр булган ара.
- Бер кул яссуы – биш бармак яки уч төбе киңлеге
- Тукмак – терсәк белән йодрык арасы.
- Чирек –пядь=23 см- баш бармак белән чәнчә бармак арасындагы ераклык
- Ярд = 91,44 см бармак очыннан борынга кадәрге ераклык
Ераклыкларны күз белән күреп һәм ишетеп сиземләп үлчәү:
- Бер күз күреме (тигез урында күреп була торган ара) – 3- 4 чакрым
- Чакыру (кеше тарафыннан иштеп була торган ара) – 1 чакрым
- Өрмәк (эт тавышын ишетеп була торган ара) – 2- 3 чакрым
- Мөгрәмәк (сыер мөгрәвен ишетеп була торган ара) – 0.5 чакрым
Ераклыкны вакыт белән билгеләп үлчәү:
- Көнлек юл – 35 чакрым
- Айлык юл – 1050 верст, чакрым
- Бер кунык (кунмак) юл -30-40 чакрым
- Ат йөреше – 40-50 км
- Ат чаптырып – 15-25 км
- Бер агач юл – 5 км
- Юл – 0.5 чакрым
- Мәнзил – 30-40 чакрым
- Астрономик берәмлек – 1 а.е.= 149 597 870 700 м – Җирдән Кояшка кадәр ара
- Яктылык елы = 9,46 *1024 км – яктылыкның 1 елда үткән юлы
- Парсек = 3*1016 м – йолдызларга кадәрге ераклыкны үлчәү берәмлеге
- Нокта = 0,25 мм
- Линия = 10 нокта = 1/10 дюйм = 2,54 мм – бодай бөртеге озынлыгы
Саннарның унарлы санау системасында язылышы һәм укылышы:
- 101 = 10 – ун
- 102 = 100 – йөз
- 103 = 1000 – мең
- 104 = 10 000 – ун мең
- 105 = 100 000 – йөз мең
- 106 = 1000 000 – миллион
- 109 = 1 000 000 000 – биллион (миллиард)
- 1012 = 1 000 000 000 000 – триллион
- 1015 – квадриллион (биллиард)
- 1018 – квинтиллион
- 1021 – секстиллион (триллиард)
- 1024 – септиллион
- 1027 – октиллион (квадриллиард)
- 1030 – нониллион
- 1033 – дециллион
- 1036 – андециллион
- 1039 – дуодециллион
- 1042 – тредециллион
- 1045 – кваттордециллион
- 1048 – квиндециллион
- 1051 – сексдециллион
- 1057 – октодециллион
- 1060 – новемдециллион
- 1063 – вигинтиллион
- 1066 – анвигинтиллион
- 1069 – довигинтиллион
- 1072 – тревигинтиллион
- 1075 – кватторвигинтиллион
- 1078 – квинвигинтиллион
- 1081 – сексвигинтиллион
- 1084 – септенвигинтиллион
- 1087 – октовигинтиллион
- 1090 – новемвигинтиллион
- 1093 – тригинтиллион
- 10100 – гугол
- 10140 – асанкхейя
- 10303 – центиллион
- 103003 – миллиллион (яки милиаиллион)
- 103000003 – микриллион
- 103000000003 – наниллион
- 103000000000003 – пикиллион
- 103000000000000003 – аттиллион
- 103000000000000000000003 – зептиллион
- 103000000000000000000000003 – йоктиллион
- 103×n+3 – зиллион
Беркетелгән файл | Күләме |
---|---|
Могҗизалар кыры: "Бөек галимнәр. Борынгы үлчәү берәмлекләре" | 3.03 MB |