Шушы көннәрдә Төркиядә­ге Искешәһәрдә узган “Тө­реквидение – 2013” (Turk­vizyon) халыкара җыр бәйгесендә катнашырга туры килде. Төрки халык­лар яшәгән өлкәләрдән килгән җырчыларның беренче тапкыр гына көч сынашуы иде бу. Дөнья буйлап сибелгән төрки халыкларны бер йодрыкка туплау өчен мондый бәй­гене үткәрү күптән кирәк булгандыр, бәлки. Ә Татарстаннан Алинә Шәрипҗа­нованың катнашуы күп­ләрне сөендергәндер дип уйлыйм.

Төрки халыклар яшәгән илләрдән, республикалардан килгән җырчыларның нәкъ менә Искешәһәргә җыелуның сере – быел бу каланың төрки дөньясының мәдәни башкаласы итеп белгеләнүендә. Ки­ләсе елга әлеге җыр бәйгесе Казанга күчәчәк. Искешәһәр­нең башлыгы Гүнгүр Азим Ту­наның Исмәгыйль Гаспралы әйткән: “Телдә, эштә, фикердә – берлек”, – дигән канатлы фикере белән тантананы ачып җибәрүе урынлы иде. Чөнки “Төреквидение” бәйге­се белән бергә биредә төрки дөньяның 26 өлкәсеннән кил­гән газета-журнал, телевидение, радио журналистлары­ның медиа форумы да узды.

Журналистлар белән очрашуга килгән Гүнгүр әфәнде бе­лән аралашу мөмкинлеге тугач: “Татарстан, татар халкы турында беләсезме?” – дип сорадым. “Әлбәттә, ике ай элек кенә Казанда булдым. Моңа кадәр дә татарлар хакында белә идем, – диде Ис­кешәһәр башлыгы. – Киләсе бәйге сездә узачак. Беләм, Казанда бик суык. Җәй көне уздырсалар, яхшырак булыр иде. Бүген бездә дә җылы түгел, әмма төрки халыклар­ның һәммәсенең дә күңеле җылы”.

24 җырчы чыгыш ясаган “Төреквидение” бәйгесенең ярым финалына калган 12 катнашучы белән медиафорумда очраштык. Күрше Башкортстаннан килгән хезмәт­тәшләребез үз җырчылары­ның финалга үтә алмавына көенеп йөрсә, без исә Алинә Шәрипҗанованың уникелек­кә керүенә чын күңелдән шатландык. Шулай ук Чуашстан Республикасыннан килгән журналистлар да берникадәр үпкә белдереп алды. Безгә бернинди чакыру да килмәде, диделәр. Бер өстәл янында утырган Болгариядән килгән хезмәттәшем Айдын Осман да берникадәр гаҗәпләнүен белдерде. “Болгариядәге тө­рекләрнең саны 500 мең бе­лән генә исәпләнсә дә, Төр­киянең илтифат күрсәтүе ки­рәк иде, – диде ул. – Бездән дә җырчылар сайлап алырга тиешләр иде”. Мөстәкыйль­лек алмаган республикаларны Төркия үз канаты астына алса, күпкә әйбәтрәк булыр иде, әлбәттә. Менә бу бәйгедә аз санлы халыкларның ничек берләшкәнен күрергә кирәк иде! Дөрес, монда гаепне Төркиягә генә аударып калдыру да дөрес түгел. Әйтик, Чуашстан журналистлары “Төреквидение”гә җырчы­ларны ничек сайлап алуларын белмәгән.

Бәйгегә барлык җырчы­ларны да Интернет аша сайлап алганнар. Финалда катнашачак унике җырчы белән очрашу вакытында: “Минем финалга үтүем – җиңү инде ул”, – дигән иде Алинә Шәрип­җанова. Биш айлык сабыен калдырып, Төркиягә кадәр килүе – үзе бер батырлык бит!

20 декабрьдә Искешәһәр­дә узачак финалга көч-хәл белән барып җиттек. Урамнарда “бөке“, төркем-төркем халык ташкыны... Кунакханә­ләр шыплап тулган. “Төрекви­дение – 2013” бәйгесен төрек җырчысы ачып җибәрде. Шәп тавышлылар арасыннан Бе­лоруссиядән Гүнәш Аббасованы билгеләп үтәсем килә. Ул беренче урынны алырлык җырчы иде. Әмма “Тө­реквидение”нең җыр бәйгесе генә булмавын, сәхнәдә шоу ясарга, биергә, ниндидер “мөгез чыгарырга” кирәкле­ген дә онытмаска кирәк икән. Хәтерләсәгез, Дима Билан “Евровидение”дә беренчелекне шулай алды. Россиянең танылган скрипкачысы уйнап торган көйгә дөнья чемпионы Евгений Плющенко кеч­кенә генә сәхнә тирәсендә тимераякта шуды. Кыскасы, жю­риның күңелен театраль тамаша белән яуладылар.

“Төреквидение”дә беренче урынга лаек булган Әзәр­байҗан егете Фәрит Хәсәнов­ның да аһ итәрлек тавышы юк иде. Әмма үзенең кызу, такмак җыры бөтен залны кузгатып җибәрде. Ә салмак җыр белән ялгыз гына чыгыш ясаган Белоруссиядәге Гүнәш Аббасова икенче урынга тө­шеп калды.
Безнең Алинә Шәрипҗа­нова өчлеккә керер дип уйлаган идек. Әмма ул урынны Украина җырчысы, кырым татары Фазилә яулап алды. Шулай итеп Татарстан дүртенче урынга төшеп калды. Бу без­нең өчен сөенечме, әллә көе­нечме? Күпләр Интернет сә­хифәләрдә Алинәнең дүртен­че урын алуын Татарстан өчен оят дип бәяли, аның урынына башка җырчыны тәкъдим итсәләр, күпкә яхшырак булыр иде дип фикер­ләүчеләр дә җитәрлек. Бәлки. Әмма 24 илдән килгән җыр­чылар арасында беренче бишлеккә керүне алай ук начар дип әйтеп булмый торгандыр.

Безгә нәрсә җитмәде, ни өчен Алинә беренче урынга күтәрелә алмады? Минемчә, төп сәбәп – Алинә башкарган “Үпкәләмим” дигән җыр уңышлы сайланмаган. Аннан, әйткәнемчә, “Turkvizyon” бәй­гесендә шоу ясарга кирәк иде.

Дөрес, Алинәнең милли киеме үзенчәлекле, бик матур иде. Ләкин жюриның кү­ңелен яулар өчен матур кием, тавыш кына җитми, күрәсең. “Төреквидение” тәмамлангач, Алинә белән аралашу мөм­кинлеге туды.
– Татарстан халкына минем өчен кызарырга туры килмәде дип уйлыйм, – диде ул. – Милли традицияләребез­не саклап, ана телебездә чыгыш ясадым. Дөрес, жюри төрекчә җырлаган, Төркиягә якынрак өлкәләргә өстенлек бирергә тырышты. Әмма без­нең беренче бишлеккә керүе­безне уңышлы адым дип саныйм.

– Салмак җыр башкаруы­гызның сәбәбе нәрсәгә бәй­ле?
– Әни кеше буларак, кызу, такмак җыр башкару миңа туры да килмәс иде, – ди Алинә. – Ни өчен салмак җыр сайлап алынды дигәндә, татар моңы­ның бөтен бормаларын, милли аһәңен җиткерү өчен махсус шул җырга тукталдык. Мин татар булуым белән чын күңелдән горурланам. Татар җыры үзенчәлекле, моңлы, аны бөтен дөньяга таратырга, барлык халыкларга танытырга кирәк. Ә чынлыкта исә безнең җыр җырланмаган әле.

“Сиңа башкаручылар арасында кем күбрәк ошады?“ – дигән сорауга Алинә: “Бело­руссиядән Гүнәш Аббасова”, – дип җавап кайтарды.
Янәшәмдә утырган төрек туганнарымнан да шундый ук фикерне ишеткән идем. Финалда катнашкан Алтай егете Артур Марлужоков исә беренчелекне Алинә Шәрипҗа­нова алырга тиеш иде дигән фикерен җиткерде. “Россия­дән булганым өчен генә әйт­мим. Алинәнең тавышы куелган, бик көчле. Аннан соң төрле җирләргә сибелгән төрки халыкларның үз ана телләрендә җырлавы отышлырак дип уйлыйм, – диде ул. – Әйтик, аз санлы алтай хал­кының җырын, сөйләмен башка халыклар да белсен, ишетсен. Шуңа күрә бәйгедә катнашканда ук төп бурычыбыз – җырыбызны үз теле­бездә башкару иде”.