Татарларда нинди үлчәү берәмлекләре булган?
28 Feb, 2017 Раил Гатауллин 0
Ресурска кагылышлы рәсем:
Ресурс авторы:
Раил Гатауллин, Гөлнара Мирзаян
Озынлык берәмлекләре:
- бер илле ~ 1-1,5 см. Якынча бармак калынлыгы.
- тотам ~ 7-8 см. Кул яссуы.
- сөям ~ 16 см. Имән һәм баш бармаклар арасы
- карыш ~ 18 см. Имән һәм чәнчә бармаклар арасы.
- табан ~ 30 см. Якынча аяк табаны озынлыгы.
- терсәк ~ 45 см. Якынча бер терсәк озынлыгы.
- адым ~ 0,6 м.
- аршын ~ 0,71 м.
- колач ~ 1,7-1,8 м. Кул җәйгәч ике кулдагы урта бармаклар арасы.
- мөгрәмәк ~ 0,5 км. Сыер мөгрәвен ишетеп бул торган ара.
- чакрым ~ 1 км. Икенче бер кешене кычкырып чакырып була торган уртача ераклык.
- күз күреме ~ 3-4 км. Тигез урында күреп бул торган ара.
Ераклыкны вакыт белән билгеләп үлчәү берәмлекләре:
- көнлек юл ~ 35 чакрым
- айлык юл ~ 1050 чакрым
- бер кунык (кунмак) юл ~ 30-40 чакрым
- ат йөреше ~ 40-50 км
- ат чаптырып ~ 15-25 км
- бер агач юл ~ 5 км
- юл ~ 0.5 чакрым
- мәнзил ~ 30-40 чакрым
Авырлык үлчәү берәмлекләре:
- пот ~ 16 кг.
- батман ~ 4 пот.
- кадак ~ 410 г.
- мыскал ~ 4,5 г.
Күләм үлчәү берәмлекләре:
- 1 чүлли = 1/4 л = 0,25 л.
- 1 чиләк = 12,3 л (12,2994 л).
- 1 чирек (сыеклык өчен) = 1/4 чиләк = 3,08 л.
- 1 чирек (бөртекле әйберләр өчен) = 209,9 л.
- 1 түтәрәм = 1 чирек (нәрсәнең булса да чиреге).
Мәйдан үлчәү берәмлекләре:
- 1 дисәтинә = 2400 квадрат сажин = 1,093 га (10925,4 квадрат метр).
- 1 җир буе = 2 дисәтинә = 4800 квадрат сажин (80 сажин • 60 сажин).
- 1 ярты җир = 1/2 җир буе = 1 дисәтинә.
- 1 чирек җир = 1/4 җир буе.
- 1 почык (мәйдан үлчәгәндә) = 1/8 җир буе.
Ресурс төре: