I Россиякүләм "Әдәби җәүһәрләр" татар әдәбиятын сөючеләр бәйгесе Татарстан Язучылар берлеге һәм Татнетны үстерү фонды тарафыннан, "Белем.ру" порталы мөмкинлекләрен кулланып оештырыла (оештыру комитеты составы әлегә тулысынча формалашмаган, оештыру комитетына ТР Мәдәният министрлыгы, ТР Мәгариф һәм фән министрлыгы һ.б. Татарстан оешмалары керер дип көтелә).

1. Бәйгенең максаты һәм бурычлары:

• халыкта һәм интернет челтәре кулланучыларында татар классикларының (язучылар, шагыйрьләр, драматурглар һ.б.) тормыш юлына һәм иҗатына, “әдәби җәүһәрләр” дәрәҗәсендәге әсәрләренә карата кызыксыну уяту;
• интернет челтәре һәм китапханәләр челтәре ярдәмендә татар классиклары һәм аларның әсәрләре белән таныштыруны оештыру;
• татар язучыларын, драматургларын һәм шагыйрьләрен, аларның әсәрләрен киң катлау халыкка таныту;
• татар әдәбияты классикларының тормыш юлын һәм иҗатын тирәнтен белгән, татар әдәбиятын сөйгән китап укучыларны таныту, аларның уку эшчәнлеген югары дәрәҗәдә бәяләү.

2. Бәйгене үткәрү тәртибе.

Бәйге сентябрь-апрель айларында үткәрелә, 2 турдан (этаптан) тора. Беренче этап сентябрь-март айларында, икенче этап апрель аенда үткәрелә. Туган тел көне (26 апрель) алдыннан бәйгегә нәтиҗәләр ясала.

Беренче этапның һәр ае билгеле бер мәшһүр татар шәхесенә багышлана. Бу уңайдан Белем.ру порталында һәм башка күп кенә татар интернет-проектларында татар әдәбиятын сөючеләр өчен сайлап алынган татар шәхесе һәм аның иҗаты белән бәйле мәгълүмати ресурслар урнаштырыла, Татнетның төрле чыганакларына (электрон китапханәләргә һ.б. интернет-ресурсларга) сылтамалар бирелә. Параллель рәвештә Татарстан һәм Россия китапханәләрдә татар шәхесенең биографиясе белән танышу, аның китапларын һәм әсәрләрен уку мөмкинлеге булдырыла. Татарстан язучылар берлеге тарафыннан төрле чаралар үткәрелә.

Беренче этапта, бәйге бара торган һәр айның соңгы көнендә, "Белем.ру" порталында ай шәхесенең тормыш юлы һәм иҗатына багышланган онлайн-викторина үткәрелә. Викторина сораулары Татарстан язучылар берлеге әгъзалары, татар әдәбияты галимнәре һәм Белем.ру порталы редакциясе тарафыннан төзелә. Викторинада катнашу өчен Белем.ру порталында теркәлергә һәм мөмкин кадәр тиз арада викторина сорауларына җавап бирергә кирәк. Нәтиҗәләр ясалганда дөрес җаваплар саны һәм викторинаны үтү өчен сарыф ителгән вакыт исәпкә алына. Ай саен викторинада катнашучылар арасыннан 3 иң яхшы татар әдәбиятын сөюче китап укучы сайлап алына һәм финал тантанасына чакырыла, беренче урын алган катнашучы финал турында гран-при өчен көч сынашу хокукына ия була. Шул рәвешле, апрель аенда уза торган финал турында 7 финалист гран-при өчен көрәшә, II һәм III урын алучылар тамашачылар сыйфатында катнаша.

Бәйге Россия Федерациясе күләмендә үткәрелә, катнашу өчен яшь чикләүләре юк. Өлкәннәр белән беррәттән мәктәп укучылары да, студентлар да “татар әдәбиятының җәүһәрләрен иң яхшы белгән, татар әдәбиятын сөйгән китап укучы” исеме өчен көч сынаша ала.

3. Бәйгегә нәтиҗәләр ясау.

Икенче турга узган һәр финалистка махсус дипломнар, оештыручыларның һәм иганәчеләрнең кыйммәтләре бүләкләре бирелә. Викторинада катнашып 40% тан артык дөрес җавап биргән катнашучылар номерланган түләүле электрон сертификатлар сората алалар. 2015-2016 уку елы бәйгесендә электрон сертификатны соратып алу бәясе нибары 100 сум; бәйгенең рәсми төп иганәчесе булган очракта электрон сертификатлар, гомумән, бушлай биреләчәк.

"Әдәби җәүһәрләр" бәйгесенә нәтиҗәләр апрель аенда, бәйгенең финал турында ясала. Финалистлар язучылар, шагыйрьләр, драматурглар, татар әдәбияты галимнәре каршында сынау тоталар. Финал туры реаль режимда викторинадан гыйбарәт. Экранда 40 сорау. Алар 8 шәхескә - Габдулла Тукайга һәм I тур шәхесләренә багышланган (һәр шәхес белән бәйле 5 сорау). Бәйге башында һәр сорау ябык, бары тик сорау номерлары гына күрсәтелә. Иң беренче булып сорау номерын иң аз балл җыйган финалист башлый (аңа фора бирелә). Сорауны укып бетергәннән соң җавап бирү өчен нибары 3 секунд вакыт бирелә. Сорауга җавапны дөрес биргән очракта, финалист уенны дәвам итә һәм аңа икенче сорау бирелә, дөрес булмаса җавап бирү хокукы башка финалистка күчә. Башка финалистлар, җавапны белгән очракта, сорауны уку тәмамлануга кул күтәрә алалар. Иң беренче кул күтәргән финалистның гына җавап бирү хокукы була. Әлеге кул күтәрүче дөрес җавап бирсә, уенны ул дәвам итә. Җавап хаталы булса, бәйгене алып баручы уенны дәвам итү хокукын иң аз баллы финалистка тапшыра (фора бирә). Җавап тулысынча дөрес булган очракта жюри әгъзалары җавап бирүчегә 2 балл бирәләр, тулы булмаган очракта - 1 балл. Иң күп балл җыйган конкурсант җиңүче дип табыла (Игътибар! Сценарий үзгәрергә, камилләшергә мөмкин!).

Финал турының биремнәрен башкарып чыккан иң яхшы татар әдәбиятын сөючегә “Әдәби җәүһәрләр” россиякүләм бәйгесенең җиңүчесе исеме (гран-при) бирелә, кыйммәтле бүләкләр тапшырыла. Финалда катнашучылар барысы да дипломнар һәм истәлекле бүләкләр белән бүләкләнеләләр.

(яңартылу датасы: 10.04.2016)

I Россиякүләм "Әдәби җәүһәрләр" бәйгесенең беренче тур викториналары җиңүчеләре (бәйгенең икенче турында гран-при өчен көрәшәчәк финалистлар) исемлеге:

"Әдәби җәүһәрләр" викторинасы (2015/16 ел I тур 1 ай, Таҗи Гыйзәт), җиңүче - Габдрахманова Рузилә Әмир кызы, Азнакай шәһәре 5 нче урта гомуми белем бирү һәм инглиз телен тирәнтен өйрәнү мәктәбе китапханәчесе,
"Әдәби җәүһәрләр" викторинасы (2015/16 ел I тур 2 ай, Заһидә Бурнашева), җиңүче - Нәбиуллина Айгөл Хөснулла кызы, Зәй муниципаль районы Кадер урта гомуми белем мәктәбенең I кв.категорияле татар теле һәм әдәбият укытучысы,
"Әдәби җәүһәрләр" викторинасы (2015/16 ел I тур 3 ай, Илдар Ханов), җиңүче - Ситдикова Гөлшат Муллаян кызы, методист/программист, Казан шәһәре,
"Әдәби җәүһәрләр" викторинасы (2015/16 ел I тур 4 ай, Хәсән Туфан), җиңүче - Бахтеева Гөлчәчәк Фоат кызы, Казан шәһәре Идел буе районы 127 нче мәктәпнең I кв.категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы,
"Әдәби җәүһәрләр" викторинасы (2015/16 ел I тур 5 ай, Фатих Әмирхан), җиңүче - Шәйдуллина Гүзәлия Хәлим кызы, Казан шәһәре Вахит районы 5 нче лицееның югары кв. категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы,
"Әдәби җәүһәрләр" викторинасы (2015/16 ел I тур 6 ай, Муса Җәлил), җиңүче - Мостафина Әлфия Вахит кызы, Балык Бистәсе районы Ямаш урта мәктәбенең югары кв.категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы,
"Әдәби җәүһәрләр" викторинасы (2015/16 ел I тур 7 ай, Клара Булатова), җиңүче - Зарипов Рафаэль Зиннур улы, Мөслим районы Түбән Табын мәктәбенең I кв.категорияле физика һәм математика укытучысы.

ТАНТАНАГА ЧАКЫРУ ХАТЫ